الگوی جدید اعتراضات مدنی در ایران

شاهو حسینی

پیدایی و گسترش اعتراضات مدنی بە عنوان فورماسیونی از اعتراضات گسستە از خشونت و درصدد تاثیرگذاری بر تصمیمات حکومتی بجای سرنگونی حکومت بدون تردید محصول سوبژکتیویسم و مشروعیت سوژە مستقل و خودمختار است، اندیشەای کە فورماسیون معنایی جدیدی از انسان، فرد، جامعە و جهان و گونە جدیدی از ارتباط میان این هستی‌ها ارائە نمود. این مدل جدید از اعتراضات بدون تردید محصول تحولات گوناگونی در عرصەهای گوناگون جامعە غربی شامل انسان، فرد، جامعە و حکومت است. این شکل از اعترضات نە خود را آلترناتیو حکومت می‌داند و نە ابزار اپوزیسیونی کە درصدد سرنگونی حکومت است، بلکە درصدد تثبیت هویتی مستقل و آزاد از خود در راستای کنش‌گری در جهت منافع خویش است.

ایران پس از انقلاب تا بە امروز شاید بیشتر با آزمون و خطا درصدد پیدا کردن راهی برای تحدید حاکمیت، تغییر در مناسبات و روابط میان حکومت  و جامعە بودە، جنبشهای اعتراضی در ایران اما هموارە از نوعی گسست، عدم هماهنگی و محدودبودگی در یک محیط خاص جغرافیایی در رنج بودند، اما ظهور اعتراضات مدنی طی سالهای سال گذشتە از اعتراضات کارگران نیشکر هفت تپە گرفتە تا اعتراضات معلمان، بازاریان و کولبران بانە و دیگر شهرهای مرزی کردستان، مالباختگان موسسەهای قرض‌الحسنە، کارگران دیگر کارخانجات و بخشهای دولتی و اخیرا اعتصاب سراسری کامیون‌داران کە بەجرات می‌توان آن را موفق‌ترین اعتصاب از نڤر هماهنگی، یکرنگی و پشتیبانی نام نهاد، نوید ظهور الگویی جدید از اعتراضات و اعتصابات مدنی در ایران را می‌دهند، نوعی جدید از اعتراضات و اعتصابات کە برآمدە از نوع ساختار اجتماعی، فکری، حکومتی و اقتصادی ایران است، این الگو کە آرام آرام دارد فرم و محتوای خود را پیدا می‌کند بدون تردید خواهد توانست تاثیرات ماندگاری را در مناسبات میان حکومت و جامعە برجای بگذارد.

اعتصاب سراسری کامیون‌داران ایران

شاهو حسینی

بدون تردید جمهوری اسلامی بەمثابە نظامی توتالیتر و تمامیت‌خواه از فردای کودتا علیە انقلاب مردم ایران، با مقاومت‌ و تقابل روبەرو گردید، اگرچە جو و شور انقلابی مردم مانع از دیدە‌شدن آن اعتراضات گردید و تلاش شد کە آنها را در نطفە خفە کنند، اما آنچکە خفە و سرکوب شد نمود عینی اعتراضات بود و اعتراض بە مثابە گسستی در ذهنیت و گرایش بە جهوری اسلامی بە سوی تقابل و نفی آن در یک ارتباط بین‌الاذهانی بە امروز رسید. اعتراضات اگرچە تا بە امروز هموارە بر بستر آزمایش و خطا حرکتی نوسانی، گسستە و پارە پارە داشتە، اما با شروع اعترضات سراسری کامیون‌داران در یکم خرداد ١٣٧٩ بە صورت همزمان  در بم؛ اصفهان؛ خراسان شمالی؛ زرین شهر؛ کوآر؛ ارسنجان؛ مرودشت؛ بندرانزلی؛ بوکان و سبزوار در کوتاه‌ترین زمان بە سراسر ایران گسترش یافتەو تصاویری از رانندگان اعتصابی در سبزوار، مرودشت، ارسنجان، بوکان، ارگ جدید بم، اراک، شهرهای خراسان شمالی، سنندج، زرین شهر، کوآر، ارسنجان، تربت جام، مرودشت، تاکستان، قزوین، بندرانزلی، شهرضا، کاریز تایباد، شاهرود، دامغان، گرمسار، زنجان، دزفول، تبریز، اصفهان، شیراز، ارومیه، بوشهر، قم، نجف‌اباد، پاکدشت، تربت حیدریه، دهگلان، و یزد و .. منتشر شد.  اولین نمود این اعتراض بە صورت کمبود بنزین و گازوئیل در پمپ بنزینها نمایان گردید. شاید این اعتراضات گستردەترین، هماهنگ‌ترین و سراسری‌ترین اعتراضات در تاریخ جمهوری اسلامی باشد، کە بە سرعت تبعات آن نمایان گردید. این اعتصاب از چند نظر حائز اهمیت است، اول اینکە بە یک اجتماع مدنی تحت عنوان کامیون‌داران فرم و ساختار بخشید و این تجربە می‌تواند در دیگر موارد آزمایش شود، برای نمونە اعتصاب تاکسی‌داران، اتوبوس‌داران، نیسان‌داران و ......، دوم اینکە هماهنگ‌ شدن و بعد سراسری یافتن آن می‌تواند الگویی برای دیگر اقشار و معترضان دیگر همچون معلمان، بازاریان، کارگران، دانشجویان، مالباختگان، کشاورزان و ... باشد. سوم اینکە استفادە درست، دقیق و بجا از فناوری(گوشیهای هوشمند) و شبکە ارتباطات مجازی بە سرعت آن را فراگیر و جهانی کرد.

اما نباید فراموش کرد کە هنوز هم اعتراضات مدنی در ایران در غیاب گفتمان و ذهنیت مدنی بە مثابە عنصری هارمونی بخش و نظم‌دهندە بە دلیل فقدان اتحادیەهای صنفی چە در فرم ظاهری و چە در فرم اندیشەای، یک نیمە گمشدە دارد کە اگر بتوان آن را بەوجود آورد، آنگاه حرکات مدنی و اعتراضات مدنی بسیار اثر بخش‌تر و کارساز‌تر خواهند بود.