۱۳۹۸ خرداد ۲۰, دوشنبه

ئانتۆلۆژی کۆمەڵگەکانی وێنایی(Imagined Communities)


(خەسارناسی غیابی وێنایەکی زەینی و مەعریفی کوردانە)
شاهۆ حوسێنی
کۆمەڵگایی وێنایی باسێکی زانستی و توێژینەوەیەکی ئاکادیمکە کە لەلایەن بنیدیکت ئەندرسۆن بەرهەم هاتوە. ئەوەی ڕاستی بێت ئەوەیە کە مرۆڤەکان بەهۆی پێداویستی و زەروورەت بۆ دەوامی بەقا لێک نزیک بوونەوە، بەڵام ئەو نزیک بوونەوەیە لە بۆشایی وێکچوویەکی زەینی و وێنای زەینی‌دا بەدی نەهاتوە، ئەوە بەو مانایە نیە کە مرۆڤەکان وەک مرۆڤی چاخی نوێ خاوەن لۆژیک و زمانی نووسین و ئاڵوگۆڕی بیرا و را بوون، بەڵام بێ‌گومان خاوەنی وێنایەک لە"خۆ"، "ئەوی‌تر" و "جیهان" بوون. هەرچەند لەشێوەی ژیان و بوون و فۆرمی ڕواڵەتیان کرچ و کاڵ بوو، کەواتە ئەوە ئەو وێنا هاوبەشەیە کە لێکیانی نزیک کردۆتەوە.
ئەگەرچی لەدرێژەدا هەموو  کۆمەڵگایەک نەیتوانی پەرە بستنێت بەیەک شێوە و وەک یەک پەرە بستێنێت، بەڵام ئەو کۆمەڵگایانەی کە توانیان بەستێنی بەرفراوانتر بۆ وێنازەینیکانی مرۆڤ بڕەخسێنن، بەجۆرێ کە مرۆڤەکان مەجالی پەرە و ئاڵوگۆڕی وینا زەینیکانیان لەپێوەندێکی ئینتێرسۆبژێکتیوڤ‌دا هەبێت، ئەوە لەدرێژەدا توانیان بەرهەم هێنی هزر و ئەندێشەی جیاواز و بەڕۆژ بن، ئاڵوگۆڕێکانی ئەو جۆرە کۆمەلگایانەش لەدرێژەدا هەر بە ئاڕاستەی ڕێز لە وێنازەینیکانی مرۆڤ و شەرعییەتی مرۆڤی سەربەخۆ بەروەپێش چوو، بەجۆرێ کە هەر لەو جۆرە کۆمەلگایەنەش‌ڕا ناسیونالیسم، نەتەوە و دەوڵەت نەتەوەی مۆدێڕنی دیمۆکراتیک سەری هەڵدا. دیارە کەباس لە ئازادی بیر و را و جیاوازی دەنگ و ئایدە دەکرێت، بەمانای شەرعییەت و بەردەوامی وینازەینێکانی سوبژە سەربەخۆکانە و نەتەوەش بەرهەمی ئەو وینازەینێ جیاوازانەیە کە لە سەر ئەساسی وێکچۆکان بنیادنراوە و دێمۆکراسیش بەستێنیکە تا لەژێر گوشار و هێژمۆنی نەتەوەدا ئەو وێنازەینێ جیاوازانە نەخنکێن.
کاتێک ئەندرسۆن باس لە کۆمەڵگای وێنایی دەکات، وێنا بەمانای فۆرمیکی ئەندێشەیی و هزری سوبژە سەربەخۆکانە کە لە چوارچێوەی پێوەندی ئینترسۆبژێکتیوڤ لەگەڵ سوبژە سەربەخۆکانی تری کۆمەڵگا و جیهانی ڕواڵەتی‌دا بەرهەم دێت، ئەو وینازەینیە بە مانای فۆرمێکی مەعریفی و هزری لەخۆگری سێ دەرکەوتەیە، یەکەم فۆرمێکی مانایی لەمەر "خود" کە وەک شوناسی تاک و سوبژە باسی لێوەدەکرێت، دووهەم فۆرمێکی مانایی لەمەر جیهانی ڕواڵەتی و سێهەم قایل بوون بە فۆرمێک و جۆرێک لەپێوەندی لەنێوان سوبژەکان و جیهانی ڕواڵەتی.
ئەوەی ڕاستی بێت کۆمەڵگای کوردی نەیتوانیوە کۆمەڵگایەکی وینایی بێت، کۆمەڵگایەک کە لەودا تاکەکان سوبژەیەکی ئاگا و سەربەخۆی خودپێناسەکەر بن، ئاگایی و پێناسە بە مانای فۆرمیکی زەینی کە بەرهەمی پێوەندی زەینی تاک لە بەستێن و ژینگەیی ڕواڵەتی خۆی بێت. ئەگەر ئەندێشەی چەپی، ئیسلامی و ڕاستی لەکورد وەربگرێوە، بێ گومان کورد خاوەنی هزر و وێنایەکی زەینی کوردانە کە مۆرکی لۆکالی پێوە بێت نیە، بۆیەش کورد نەیتوانیوە لە کۆمەڵگایەکی مرۆیی را گوزار بکاتە نەتەوە، کورد کۆمەلگایەکی مرۆییە بە هەموو دەغدەغە نەریتیێانی، گرینگایەتی و ئەولەوییتەی بنەماڵە، تایفە، شار، گروپ، دەستە و ئایدیۆلۆژی.

Shahoo Hosseini

  ڕۆژەڤ - بابەت: هەڵبژاردنی سەرۆکایەتیی ئەمریکا و کاریگەرییەکانی لەسەر ناوچە میوانی بەرنامە : شاهۆ حوسێنی، شڕۆڤەکاری سیاسی